Gisteren was ik aanwezig als toehoorder bij het Groot Duurzaam Vlees Debat, georganiseerd door Foodlog. In dit debat gingen 15 vertegenwoordigers van brancheverenigingen, NGO’s, politici, vleesgroothandelaren, agrariërs, supermarktbranche met elkaar in gesprek. Voorafgaand aan dit debat werden er al heel wat argumenten uitgewisseld op Foodlog, het online platform met nieuws over alles wat voedsel en gezondheid raakt.

Zelf was ik erg benieuwd hoe de moderator Dick Veerman (tevens oprichter Foodlog), dit debat in goede banen zou leiden. Het aantal van 15 personen leek me namelijk best veel om in een kleine 2 uur met elkaar in gesprek te laten gaan. Dick heeft het beste uit de 2 uur weten te halen. Alle sprekers konden hun verhaal naar voren brengen. Wellicht was hier en daar wat teleurstelling te proeven, maar je kunt niet meteen een actielijst verwachten. Ik vond het sowieso een erg knappe prestatie, wie Dick bij elkaar had weten te brengen.

Dick trapte af met de woorden van Harry Aiking (Instituut voor Milieuvraagstukken VU):  “Ga als de donder besparen op fosfaat, stikstof, water en olie.” Persoonlijk dacht ik, waar is koolstof in deze riedel gebleven? Aiking heeft het in zijn stuk namelijk over de kringlopen van koolstof, stikstof, fosfaat, en water. In mijn berekeningen bij recepten gebruik ik de eenheid van Blonk en dat zijn CO₂-equivalenten. Dan zie je dat scheten, pensfermentatie en mest van rund een zeer groot aandeel hebben in de totale voedsel-uitstoot. De uitstoot van broeikasgassen door de veeteelt (met name herkauwers) komt in de buurt van twintig procent (FAO, Livestocks long shadow, p. xxi).

Verder kon de zaal stemmen of hij het eens was met de stelling: “Wij, westerlingen, moeten onze vleesconsumptie flink verlagen.” De zaal met 275 bezoekers was ongeveer gevuld met 15% agrariërs. Een andere stelling waarop men kon stemmen: “Circulair Ja of Nee.” Hier geen eenduidig antwoord, wel meer groen dan rood.

Dick Veerman en Vera Dalm

De 15 debatteerders aan het woord:

• Vera Dalm (directeur Milieucentraal): “Drie tot vier dagen per week is voldoende vlees, ook voor je gezondheid.”
• Krijn Poppe (sr. strategist LEI): “Er is sprake van overproductie. Dus de prijs is te laag. Slechts 10% weet beleving aan het product toe te voegen en kan daardoor een hogere prijs vragen”
• Jos Hugense (voormalig vleesverwerker, oprichter Meatless): “Het is een economisch probleem. Grondstoffen (voer) worden duurder. De vleesprijs wordt duurder. Azië en Zuid-Amerika willen ook onze levensstijl, dat zal de vraag naar vlees verder opdrijven.”
• Wilbert Hilkens (ABN Amro): “Overheid zou financiele instrumenten kunnen bieden, bv. garant staan.”
• Eric Smaling (Tweede Kamer, SP): “Een Voedselakkoord net als het Energieakkoord zou goed zijn. Verder merk ik dat er in diverse debatten erg wordt gewezen naar iets wat je niet bevalt in de keten. Het zou goed zijn als wij in Nederland onze landbouw op orde hebben voordat andere werelddelen ook tegen die grenzen aanlopen.” Aanvulling Dick Veerman: “En dan verdienen we er ook nog aan.”
• Ingrid Jansen (Nederlandse Vakbond van Varkenshouders): “We zijn beland in een loopgravenoorlog.”
• Veerle Sleegers (voormalige Statenlid provincie N-Brabant): “Het is nog veel erger: Ik heb in zalen gestaan waar men elkaar bijna te lijf ging. Ook heb ik gezeten met huilende ondermemers.”
• Ed van de Weerd (directeur Jumbo Supermarkten): “Wij doen zaken met de tussenhandel, de slachters. Voor de Nieuwe Standaard Kip ben ik echter bij de pluimveehouder zelf op bezoek geweest. Toen ik daar voor het eerst kwam, heeft me dat persoonlijk zo geraakt, dat ik meteen verder wilde met de Nieuwe Standaard Kip. Wel moet je weten, dat wij calorieën verkopen. Dus wij zitten er heel anders in dan de pluimveehouder. Al koopt de consument in plaats van kip een kwarktaart, dat maakt ons niet zoveel uit. Ook is het zo, dat het ook vaak om de laagste prijs gaat. Als ik niet goed inkoop -prijstechnisch- dan is mijn baas niet blij. Maar als de markt klaar is voor iets, dan durven we wel enig risico te nemen.” Ook merkte Ed de Weerd op: “Een consument spendeert slechts 14% van zijn inkomen aan voedsel.” Opvallend detail: 30% van de consumenten voetafdruk is voedselgerelateerd. Hier zie je dus duidelijk, dat de prijs van voedsel te laag.
• Hanneke van Ormondt (Wakker Dier): “Wij steunden de actie van de Jumbo, omdat ze in beweging zijn en richting 1 ster gaan van het Beter Leven Keurmerk. Ook hebben ze beloftes gedaan over de termijn waarop en over de manier van communiceren.”
• Jos Groothedde (vleesgroothandel): “Ik ben voor zoiets als Tierwohl, die halen commercie en marktprijs uit elkaar.” (In Tierwohl krijgen Duitse varkenshouders die extra dierwelzijnsmaatregelen treffen een vergoeding uit een fonds dat is opgericht door de Duitse retail.)
• Drees-Peter van Bosch (ex- Ben&Jerry’s, mede-oprichter Willem&Drees): “De wil om te veranderen is heel groot. Als je waarde wilt toevoegen kost dat wel geld. Er is ook een onderstroom die gaat over duurzaamheid, de menselijke maat, systemen, persoonlijk leiderschap.”
• Ruud Zanders, (oprichter Rondeel): “De boer moet met de consument praten. Alleen de rest hoeft te worden gefaciliteerd.”
• Ingrid Jansen (Nederlandse Vakbond van Varkenshouders): “Een goed voorbeeld van hoe het wel kan samen is Tierwohl in Duitsland. Daar investeren supermarkten door geld in een Dierenwelzijns-fonds te stoppen.”
• Hennie de Haan (Nederlandse Vakbond van Pluimveehouders):”Duurzaam Vlees gaat bij ons niet alleen over dierenwelzijn. In de uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij zijn 15 peilers voor duurzaamheid voor de veehouderij gedefinieerd.

Reacties uit de zaal:

• Marcel Kuijpers, NieuwGemengdBedrijf (één grootschalig bedrijf van één projectontwikkelaar met verschillende (familie)ondernemingen): “Wij kunnen kip produceren met een lagere CO₂ dan tofu.”
• Hans Huijbers, ZLTO: “Het is IK, VANDAAG, THUIS versus WIJ, SECTOR, TOEKOMST. Als de veehouder de luxe heeft om te kiezen voor deze 2 perspectieven, dan zal hij voor de laatste kiezen. Bij vernieuwing is het wel altijd zo, dat je snel weer naar de bestaande markt wordt gedwongen. Dus je moet binnen het systeem veranderen.”
• Joris Thijssen, Greenpeace: “Overheid moet minimale eisen aan vleesproductie stellen”. en “Ik ben voor een voedselakkoord. Daarbij worden de grenzen gesteld door NGO-wetenschappers.”
• Annechien ten Have, varkenshouder en biogasboer. Fokbedrijf Ten Have-Mellema >>: In reactie op Tierwohl: “Er wordt hier net gedaan of we in Nederland niks doen, we doen juist ontzettend veel!”
• Marc Jansen, CBL:  “Geen voedselakkoord, dat wordt bureaucratie. Dedicated supplychain tussen supers en boeren is afdoende.”

Op de terugweg in de carpool-auto met Gerdien Kleijer (LTO Noord) en Guus Geurts (milieukundige, auteur) hebben we het nog gehad over Irene van de Voort (Remeker Kaasmaker en van de film Dansen met gehoorde dames). Volgens Gerdien een waanzinnig goede onderneemster en een topprestatie wat ze doen met hun koeien, tevens het uithoudingsvermogen.