Bronvermelding en rectificaties VoetprintCooking®-kookboek, Fontaine Uitgevers, 2012
[1] Gerbens-Leenes, P.W. GroenKookboek. Groningen: RuG, 2000.
[2] tussen 2,1 en 2,6 kgCO2-eq.is gemeten in 2009; het gemiddelde CO2 beslag van een warme hoofdmaaltijd. 10% hiervan is directe energie, daar rekenen we niet verder mee.
[3] 1 kgCO2 komt vrij bij 5,3 km autorijden, </www.agentschapnl.nl/onderwerp/kentallen-co2-besparing>, 2011
[4] www.supermarktactueel.nl/_achtergronden/klimaatweegschaal.pdf , juni 2009
[5] www.pbl.nl, december 2011, “In de Kyoto-periode van 2008 t/m 2012 mag Nederland maximaal gemiddeld 200 Mton CO2-equivalenten per jaar uitstoten.”
[6] ‘Energiebewust groente eten’. Milieudefensie Magazine, (Oktober 2010). 7 oktober 2010 <www1.milieudefensie.nl/publicaties/magazine/2001/oktober/consument.htm>
[7] H.Blonk, B.Luske, A.Kool. Milieueffecten van Nederlandse consumptie van eiwitrijke producten, Gouda: Blonk Milieuadvies, oktober 2008. p.9
[8] ‘Wat bepaalt CO2-uitstoot van groente en fruit?’. Milieu Centraal. Stichting Milieu Centraal. 5 oktober 2010 www.milieucentraal.nl.
[9] Vervallen
[10] Šebek, L., E. Temme. De humane eiwitbehoefte en eiwitconsumptie en de omzetting van plantaardig eiwit naar dierlijk eiwit. Wageningen: WUR, 2009. p.17.
[11] Blonk, H., C. Alvarado en A. De Schryver. Milieuanalyse vleesproducten. Amersfoort: PRé Consultants B.V. & Blonk Milieu Advies, 2007. p.32.
[12] Bos, J., J. de Haan & W. Sukkel. Energieverbruik, broeikasgasemissies en koolstofopslag, De biologische en de gangbare landbouw vergeleken. Wageningen: WUR, 2007. p.3.
[13] C.E. Dutilh, A.R. Linnemann, Energy use in food systems, in: Encyclopedia of Energy, vol 2. Amsterdam: Elsevier Inc, 2004. p.719-726, tabel 4
[14] Gerbens-Leenes, P.W. GroenKookboek. Groningen: RuG, 2000. p.27
[15] ‘Zuinigste kookplaat gas’, Milieucentraal, 7 september 2011 <milieucentraal.nl/themas/thema-1/energie-besparen/apparaten-kopen-en-gebruiken/ kookplaat-en-keukenapparaten>
(Aangenomen dat 1 huishouden 530 kWh per jaar verbruikt voor elektrisch koken, dan p.p. per dag 0,63 kWh. (<agentschapnl.nl>: 1 kg CO2 komt vrij bij 1,6 kWh), dus om 0,63 kWh te produceren komt vrij 0,63 / 1,6 = 0,395 kg CO2
[16] 2,2 MJ p.p. voor een 2persoonsgerecht, uit GroenKookboek, Gerbens-Leenes. p.22. Omgerekend naar kgCO2 voor 2,2 MJ: 2,2 MJ delen door 35,17MJ/m3 gas = 0,06 m3 gas nodig. Daar komt bij vrij: 0,1 kgCO2.. (<Agentschapnl.nl>; 1 kg CO2 komt vrij bij 0,6m3 aardgasverbruik)
[17] 6,7 MJ op basis van een 2persoonsgerecht uit GroenKookboek, Gerbens-Leenes. p.22. Omgerekend naar kgCO2 voor 6,7 MJ: 6,7 MJ/(1,6 kWh = 5,76 MJ) = 1,2 kgCO2
[18] Energiezuinig koken’, den Haan Digitale Media & Marketing, 7 september 2011 <ikleefgroen.nl/lifestyle/energiezuinig-koken/>
[19] ‘Vegetarisch eten’. Voedingscentrum. 7 oktober 2010 <voedingsdingscentrum.nl/nl/eten-gezondheid/zwangerschap-en-kind/vanaf-1-jaar/vegetarisch-eten.aspx?highlight=vegetarisch>
[20] ‘Geen of minder vlees eten’. Medicinfo. september 2011 <medicinfo.nl/d_ls2441>
[21] <voedingscentrum.nl>, september 2011
[22] Bos, J., J. de Haan & W. Sukkel. Energieverbruik, broeikasgasemissies en koolstofopslag, De biologische en de gangbare landbouw vergeleken. Wageningen: WUR, 2007. p.5. Zie ook Gerbens-Leenes en Blonk in tabel 4 in de Appendix.
[23] ‘Wereldvoedselproduktie’. Bionext. 19 september 2011 <bionext.nl/content/wereld-voedselproductie>, modelberekeningen van Badgley e.a. op FAO-Conferentie in Rome (2007); betreft productie/hectare
[24] Energieverbruik, broeikasgasemissies en koolstofopslag, Sukkel, 2007 en Groenkookboek, Gerbens-Leenes, 2000
[25] ‘Wereldvoedselproduktie’. Bionext. 19 september 2011 <bionext.nl/content/wereld-voedselproductie>
[26] R.Broekema, H. Blonk. Milieukundige vergelijking van vleesvervangers. Gouda: Blonk Milieu Advies, 2009. p.6.
[27] Blonk, H., C. Alvarado en A. De Schryver. Milieuanalyse vleesproducten. Amersfoort: PRé Consultants B.V. & Blonk Milieu Advies, 2007. p.22.
[28] Bionext. 19 september 2011 <bionext.nl/defilosofievanbiologisch>, Definitie van biologische landbouw volgens IFOAM, de internationale federatie van biologische-landbouworganisaties
[30] St. Natuur & Milieu, LTO Noord, Glaskracht. Actieplan voor een klimaatneutrale glastuinbouw, mei 2007
[31] GroenKookboek, Gerbens-Leenes, 2000
[32] Broekema, R., H. Blonk. Milieueffecten van sperziebonen en spinazie. Gouda: Blonk
[33] ‘Soja en palmolie’. Milieucentraal. 5 september 2011 <www.milieucentraal.nl/themas/thema-1/milieubewust-eten/derdewereldproducten/soja-en-palmolie>
[34] COGEM, Gezondheidsraad, CBD. Trendanalyse Biotechnologie, Utrecht: De Resolutie, 2009. p.119 samengevat
[35] COGEM, Gezondheidsraad, CBD. Trendanalyse Biotechnologie, Utrecht: De Resolutie, 2009. p.120
[36] Nederlandse sojacoalitie. Sojabarometer 2009, Amsterdam: Both ENDS, 2009, p.11
[37] www.voedingswaardetabel.nl
[38] R. Broekema, H. Blonk, Milieukundige vergelijking van vleesvervangers, 2009. p.11
[39] Vitamins Direct. 19 september 2011 <vitamins.nl/noten.htm>
[40] Blonk stelt noten gelijk aan bonen in glas. Dat strookt niet met Gerbens-Leenes, zij stelt pinda’s en noten (43 MJ/kg) gelijk aan 3 maal de energie van groenten in glas (14 MJ/kg). Verder onderzoek is nodig om dit verschil te verklaren tussen deze 2 studies.
[41] H.Blonk, B. Luske, A. Kool, Milieueffecten van enkele populaire vissoorten, Blonk Milieuadvies, Mei 2009. p.5.
[42] www.wwf.nl, september 2011
[43] H.Blonk, B.Luske, A.Kool. Milieueffecten van Nederlandse consumptie van eiwitrijke producten,oktober 2008 en H.Blonk, B.Luske, A.Kool., Milieueffecten van enkele populaire vissoorten, mei 2009.
[44] Milieu Centraal heeft de rangorde aangebracht, van meest naar minst diervriendelijk (ten opzichte van eieren die alleen aan de wettelijke eisen voldoen)
[45] GroenKookboek, Gerbens-Leenes, 2000
Overige bronnen:
[Woordenlijst, ecologische voetafdruk] ‘Mondiale voetafdruk’. Voetenbank. De kleine aarde. 7 oktober 2010 www.voeten bank.nl/ mondiale_voetafdruk.doc.
Albert Heijn <ah.nl/vis/informatiepersoort>, apr 2012. zie ook <c1000.nl/assortiment/gezondheid/duurzame-vis.aspx>, sept 2011
Voor alle visrecepten geldt: Kijk voor de actuele stand van de betreffende vis op de VISwijzer en kies eventueel een andere vis die Prima Keuze is.
[Recept "Stamppotje kool met mosterd-eierragout"]: Recept afgeleid van een inzending van www.taalkeuken.nl, oorspronkelijker is dit recept met Bloemendaler kool, ook wel slobberkool genoemd.
[Appendix, Tabel 3] Bron: Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren, sept 2011 <groentekalender.be>
[Appendix, Seizoensgebonden] Dossier Biologische groente, Kassa Magazine, Vol. 6, Hilversum: Kassa, 2010, p.36-37, bron: allesduurzaam.nl, smk.nl
[Appendix, Energiegebruik van levensmiddelentransport] Milieucentraal, september 2011, <groentefruit.milieucentraal.nl/Groente-en-Fruit-Kalender/groente-en-fruit-kalender>
Analysisof the energy for household consumption, Vringer, 2005, p.74
[Woordenlijst, ecologische voetafdruk] Indirect energiegebruik en broeikasgassenuitstoot van huishoudens, Builddesk, 2011, p.3
[Aandeel voedsel in voetafdruk is 33%] Indirect energiegebruik en broeikasgassenuitstoot van huish., Builddesk, 2011, p.12
[Woordenlijst, CO2-emissies van eten] http://www.supermarktactueel.nl/_achtergronden/klimaatweegschaal.pdf
[Woordenlijst, ecologische voetafdruk] ‘Nederlanders leven op de pof’. WNF. 7 oktober 2010 <www.wnf.nl/nl/actueel/nieuws/ index.cfm?uNewsID=3320>
Appendix, tabel 5, bronnen:
Rectificatie:
Vegetarisch met kinderen: Vitamine B2 zit niet alleen in vlees, maar ook in zuivel, groente, fruit en graanproducten. Vitamine D zit in producten van dierlijke afkomst, dus ook in vis en zuivel. De belangrijkste bron van het zonlicht is vitamine D.
